Diverse publicaties van mijn hand
Teksten over de belasting op het gemaal
Teksten over Groninger molenaars
Teksten over de bestekken van de sarrieshutten
Diverse publicaties van mijn hand
De meeste van de hieronder vermelde teksten zijn opgenomen in het boek Groninger molenhistorie, dat op 27 april 2012 in het Groninger Molenhuis werd gepresenteerd.
Over molens en molenaspecten
- Een impressie van de opleiding tot molenaar en het examen, verschenen in de 'Gildebrief', 19e jaargang no. 2, 15 juni 2000, pag. 1 t/m 2.
- J. M. de Muinck Keizer: 1864-1932, verschenen in 'De Nieuwe Zelfzwichter', jaargang 7, no. 1, maart 2003, pag. 14 t/m 15.
Op deze site is een uitgebreidere versie van dit artikel te lezen: de Muinck Keizer.- Originele gevelsteen voor de sarrieshut te Uithuizen, verschenen in het blad 'Molenwereld', no. 6, 2003, pag. 179 en 180, met 4 illustraties.
- De molen te 't Lage van de Weg, verschenen in het blad van de Historische Kring Noordelijk Hunsingo, nr. 32, maart 2006, pag. 3 t/m 12 en in 'De Nieuwe Zelfzwichter', jrg. 10, no. 1, maart 2006, pag. 3 t/m 7, met 3 illustraties.
- De stoommolens in de stad Groningen, verschenen in 'Molinologie', TIMS, tijdschrift voor molenstudie, nr. 26, 2007, pag. 12 t/m 16, met 5 illustraties en in 'de Zelfzwichter', jrg. 12, no. 3, oktober 2008, pag. 6 t/m 10, met 5 illustraties.
- De eerste vermeldingen van molens in de provincie Groningen, verschenen in 'de Zelfzwichter', jrg. 11, no. 1, maart 2007, pag. 4 t/m 6, met 4 illustraties.
- De Liefde, Nieuwsbrief van de koren- en pelmolen De Liefde te Uithuizen. Nr. 1 voorjaar 2001 t/m nr. 28, herfst 2011, steeds 4 pagina's, dus inmiddels ruim 100 pagina's. Op deze homepage zijn ze alle in te zien c.q. te downloaden op de nieuwsbrieven pagina.
- Het molenaarsgeslacht Klatter te Oude Pekela, voorzien van een genealogisch overzicht van deze familie, verschenen in het 'Jaarverslag 2007 van het Kapiteinshuis Pekela / Stichting Westers' (verschenen februari 2008), pag. 7 t/m 16, met 6 illustraties.
Dit jaarverslag met het Klatter-artikel is op de website van het Kapiteinshuis geplaatst en vandaar te downloaden: Klatter-artikel
In het blad 'Molinologie', TIMS, tijdschrift voor molenstudie, nr. 30, 2008, pag. 18 t/m 28 (verschenen mei 2009) werd de volledige versie opgenomen.
In het blad 'de Zelfzwichter', jrg. 13, no. 2, juni 2009, pag. 3 t/m 6 is een beknopte versie van het artikel opgenomen.- Het verloop van de Groninger standerdmolens na de resolutie van 25 juni 1628, verschenen in 'Molinologie', TIMS, tijdschrift voor molenstudie, nr. 28, 2007 (verschenen maart 2008) pag. 1 t/m 10, met 7 illustraties.
Groninger standerdmolens.- Reactie op het artikel 'Een belangrijke verbetering aan de windmolens' - De kruilier op de molen De Liefde te Uithuizen, verschenen in 'Molinologie', TIMS, tijdschrift voor molenstudie, nr. 28, 2007 (verschenen maart 2008) pag. 36, met 3 illustraties.
- Herbouw molen Hunsingo te Onderdendam, verschenen in 'de Zelfzwichter', jrg. 12, no. 2, juni 2008, pag. 3 t/m 6, met 5 illustraties.
- Pogingen tot molenbouw in de 19e eeuw te Uithuizen, verschenen in het blad van de Historische Kring Noordelijk Hunsingo, no. 37, oktober 2008, pag. 27 t/m 32, met 1 illustratie.
- Het bestek uit 1838 van de molen te Garsthuizen, verschenen in 'Molinologie', TIMS, tijdschrift voor molenstudie, nr. 29, oktober 2008, pag. 32 t/m 41, met 3 illustraties en de volledige transcriptie van dit bestek.
In het blad "Muldersnijs" verscheen een summiere weergave (zonder het bestek) van het artikel bestek uit 1838, alsmede in het blad van de Historische Kring Noordelijk Hunsingo, nr. 38, maart 2009, pag. 11-14, met 1 illustratie.- Molenaars van de molen 'De Zwaluw' in het buurtschap Valom in de Uithuizer polder, verschenen in 'de Zelfzwichter', jrg. 13, no. 4, december 2009, pag. 7 t/m 10, met 6 illustraties: Boddé.
Dit artikel is eveneens afgedrukt in het blad van de Historische Kring Noordelijk Hunsingo, no. 40, maart 2010, pag. 5-10, met 5 illustraties.- Het molenaarsgeslacht Koster te Pekela en zijn molens, voorzien van genealogische gegevens, verschenen in het 'Jaarverslag 2009 van het Kapiteinshuis Pekela / Stichting Westers' (verschenen april 2010), pag. 6 t/m 14, met 23 illustraties.
In het blad 'de Zelfzwichter', jrg. 13, no. 3, oktober 2009, pag. 3 t/m 6, is een beknopte versie van het artikel Koster met 5 illustraties opgenomen.- Het bestek van de watermolen De Goliath, met de volledige transcriptie van dit bestek uit 1897.
Het betreft het "Bestek en Voorwaarden waarnaar het Bestuur van het Waterschap 'de Eemspolder' te Uithuistermeeden, voornemens zijn aan te besteden: het bouwen van een windwatermolen, groot in vlucht 23,50 m., met twee schroeven, op het bestaande metselwerk van de afgebrande watermolen".- Biotoopperikelen bij molens in de 19e eeuw, met de transcripties van de bronnen uit diverse archieven.
Het eerste deel van dit artikel (over de molen te Noorderhoogebrug) is opgenomen in het boek 'Groninger molenhistorie'.- Het bestek van de watermolen De Zeemeeuw in de Lauwerpolder ten noorden van Uithuizen, met de volledige transcriptie van dit bestek. Afgedrukt in 'Molinologie', TIMS, tijdschrift voor molenstudie, nr. 34, 2010 (verschenen mei 2011), pag. 8 t/m 19, met 6 illustraties.
Een summiere versie (zonder het bestek) is opgenomen in het blad van de Historische Kring Noordelijk Hunsingo, nr. 39, oktober 2009. De Zeemeeuw- Instructies voor de molenaars van de molens te Winschoterzijl uitgevaardigd in de periode 1835-1914. Afgedrukt in 'Oud Winschoten', halfjaarlijks tijdschrift over de geschiedenis van Winschoten, nummer 26, mei 2011, pag. 40 t/m 49, met 5 illustraties.
De koren- en pelmolen De Liefde
Een boekje op A5-formaat van 24 pagina's met vele illustraties.
In het boekje wordt de geschiedenis van de molen en van zijn voorganger beschreven, alsmede van het molenaarshuis en de sarrieshut.
Het boekje is als deel 4 in de reeks 'Monumenten in Noord-Groningen', uitgegeven door de Stichting Uitgaven Noord-Groningen en is voor 3 Euro in de molen en bij de VVV te koop. Ook bij het Groninger Molenhuis, Lopende Diep 8 te Groningen, is het boekje te koop.
Het boekje wordt u toegezonden wanneer u Euro 4,75 overmaakt op ING-banknummer NL82 INGB 000141 58 11, t.n.v. B.D. Poppen.
Molen De Hoop te Middelstum
Een boekje op A5-formaat van 24 pagina's met vele illustraties.
In het boekje wordt de geschiedenis van de molen beschreven, alsmede de huidige situatie.
Het boekje is verschenen t.g.v. de heropening van de molen op 27 oktober 2012 en als deel 8 in de reeks 'Monumenten in Noord-Groningen', uitgegeven door de Stichting Uitgaven Noord-Groningen te Warffum. ISBN 978-90-73319-41-7.
Teksten over de belasting op het gemaal
Over enige aspecten van de belasting op het gemaal schreef ik de volgende artikelen:
- De bakker, de mulder, de sarrie . . . , verschenen in het blad van de Historische Kring voor Noordelijk Hunsingo, nr. 28, maart 2004, pag. 4 t/m 11, met 1 illustratie; eveneens verschenen in 'Stad & Lande', cultuurhistorisch tijdschrift voor Groningen, jrg. 13, nr. 1, 2004, pag. 7 t/m 11, en tevens in 'De Nieuwe Zelfzwichter', jaargang 8, no. 1, maart 2004, pag. 5 t/m 8, met 1 illustratie.
- De hongersnood in 1847, verschenen in het blad van de Historische Kring Noordelijk Hunsingo, nr. 30, maart 2005, pag. 7 t/m 13, met 1 illustratie. Opgenomen in het boek 'Groninger molenhistorie'.
- Ordonnantie op het gemaal voor de molenaars in de stad Groningen, verschenen in 'Molinologie', TIMS, tijdschrift voor molenstudie, nr. 23, 2005, pag. 28 t/m 32, met 2 illustraties.
- De Gilde-Rolle der Molenaers Gilde in de stad Groningen van 1652, verschenen in 'Molinologie', TIMS, tijdschrift voor molenstudie, nr. 25, 2006, pag. 19 t/m 23, met 1 illustratie, eveneens verschenen in 'De Nieuwe Zelfzwichter', jrg. 10, no. 2, juni 2006, pag. 3 t/m 7, met 2 illustraties, en in de bladen van de 'Vrienden van de Stad Groningen', nrs. 50 en 51, pag. 8-10, met 2 illustraties. Opgenomen in het boek 'Groninger molenhistorie'.
Ten tijde van de belasting op het gemaal zijn er vele teksten geschreven over deze belasting.
Met name na de Franse tijd toen deze belasting opnieuw werd herzien, zijn er van regeringswege vele publicaties (in staatsbladen) verschenen. Ook diverse auteurs lieten hun licht over deze boeiende materie schijnen. Deze teksten uit de eerste helft van de 19e eeuw probeer ik te verzamelen en te transcriberen, waarna ik ze hier voor de ingeïnteresseerde ter inzage aanbied.
- In 1755 lieten de Gedeputeerde Staten van Stadt en Lande (provincie Groningen) een gedrukte versie van de instructie voor de cherchers uitgeven, bedoeld om aan de cherchers uit te reiken. In het document de Instructie voor de Cherchers ofte Opsigters van de Molens in Stadt en Lande is, na een inleiding, de letterlijke tekst na te lezen. 5 pagina's met 2 illustraties, pdf 332.698 k.
De eerste teksten zijn een reeks publicaties in het staatsblad van 1823 en betreffen een dertiental
- Resoluties op de wet op het gemaal van 21 augustus 1822. 20 pag. pdf 265.682 k.
De stad 's Hertogenbosch gaf in 1823 een gedrukte versie van het 'Reglement of Ordonnantie der Belasting op het Gemaal' uit, afgedrukt op zes pagina's van het formaat 15½ x 18½ cm.
- 1823 's Hertogenbosch. 3 pag., pdf 327.456 k.
In 1825 werd aan de korenmolenaars de mogelijkheid geboden de accijns eventueel door middel van uitkoop of admodiatie te heffen. De bedoeling ervan was het korenmolenbedrijf van belemmerende bepalingen te ontlasten. Het daartoe specifiek voor de provincie Groningen opgestelde
- Reglement betr. de admodiatie omvat 46 artikelen. 9 pag., pdf 184.743 k.
In 1824 werd door de stad Groningen het 'Reglement op het Gemaal' uitgevaardigd, die in 1831 werd gevolgd door een nog veel uitgebreidere versie. Het document is voorzien van een inleiding.
- 1824 1830 publicaties stad Groningen, 32 pag., pdf 836.117 k.
In 1833 verscheen de nieuwe wet met twee reglementen, tot invoering van een accijns op het gemaal. Hierin werd ook de admodiatie beschreven. Het document is voorzien van een inleiding.
- wet op het gemaal van 1833, 31 pag., pdf 1.091.857 k.
In mijn artikel “Wet en reglementen van 1833, tot invoering van een accijns op het gemaal” heb ik de invoering van deze wet beschreven, alsmede de integrale tekst weergegeven. Deze wet is in de jaren erna vele malen bijgewerkt en voorzien van aanpassingen en toelichtingen. Dit alles tesamen heb ik opgenomen in een nieuw en uitgebreid bestand. Hiermee is een compleet overzicht van deze wet ontstaan, die actief was tot 1856.
Aan het eind heb ik een lijst opgenomen van al de transcripties die ik maakte van de vele wetten, reglementen, resoluties en ordonnanties die er zijn verschenen over de belasting op het gemaal.
- De Wet op het gemaal van 1833 bijgewerkt tot op den laatsten december 1846, 46 pag., pdf 535.086 k.
In 1836 verscheen een besluit van de gouverneur in de provincie Groningen, over het vervoer van granen naar de molen of ter markt, in de gemeenten op de lijn Zuidbroek - Winschoten. In de daartoe opgestelde
- verordening worden allerlei voorschriften, compleet met invullijsten vermeld. 7 pag., pdf 2.530.831 k.
De belasting op het gemaal werd afgeschaft in 1855. Dit werd vastgelegd in de wet van 13 juli 1855, welke werd afgedrukt in de gebonden uitgave van het Staatsblad van het 'Koningrijk der Nederlanden over het jaar 1855 te ’s Gravenhage, ter algemeene lands-drukkerij 1855'.
- Afschaffing belasting gemaal. 3 pag., pdf 1.033.645 k.
Alle wetten, besluiten en reglementen uit de na-Franse tijd, betr. de belasting op het gemaal, heb ik in één document samengebracht.
- wetten belasting gemaal 1813-1856, 78 pag., pdf 2.692.975 k.
Over de belasting op het gemaal werd in 1859 in het tijdschrift 'De Economist' een artikel geschreven als een
- terugblik 5 pag., pdf 103.269 k.
In 1864 verscheen het Academisch proefschrift door Folkertinus Nicolaas Sickenga, getiteld
- Bijdrage tot de geschiedenis der belastingen in Nederland, waarin een hoofdstuk aan de Impost op het Gemaal is gewijd. 5 pag., pdf 192.565 k.
Ook nu nog wordt er over deze intrigerende periode geschreven, zoals door Harry van Royen, Drs. Hist. UGent, die in 'Molenecho’s' - Vlaams tijdschrift voor Molinologie, 34e jaargang nr. 1 januari-maart 2006, een uitgave van vzw Molenzorg, het volgende artikel publiceerde
- Fiscaliteit op molens onder het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. De patent- en accijnsbelasting op het molenbedrijf, 1815-1830. 4 pag., pdf 46.137 k.
In de periode tussen 1629 en de Franse tijd zijn honderden mensen benoemd als chercher bij de molen. De benoemingen die ik vond in de resolutieboeken van de Gedeputeerde Staten van Stad en Lande (Groningen) (tot 1751 en 1788-1793), vermeld ik in het document
- cherchersbenoemingen, 75 pag., pdf 595.186 k.
In de Groninger archieven vond ik meerdere bestekken van chercherswoningen, welke ik transcribeerde, voorzag van een inleiding en foto's. Ze zijn te lezen in het 50 pagina's tellend document
- Tien bestekken van chercherswoningen gebouwd in de provincie Groningen in de periode 1630-1788. 50 p., pdf 2.195.873 k.
Teksten over Groninger molenaars
In de loop der tijd heb ik diverse teksten geschreven over Groninger molenaars met historische en genealogische feiten. De meeste teksten zijn echter niet in een tijfschrift opgenomen. Aangezien er wel belangstelling is voor deze teksten, heb ik ze als pdf's op deze website geplaatst. De teksten zijn:
- Groninger molenmakers, voorkomend in de door B. van der Veen Czn. samengestelde fiches van Groninger molens in de periode 1735 t/m 1980.
- Groninger molenkenner B. van der Veen Czn. 1891-1987.
- Een afgrijselijk molenaarsdrama te Kolham.
- De grafzerk van boekweitmulder Willem Jans te Doezum.
- De gedenksteen voor Jacob Jans Mulder te Bedum.
- De graven van de molenaarsfamilie Tillema op de begraafplaats Snakkeburen te Ulrum.
- Het graf van de molenaarsdochter Geertruid Tillema te Mensingeweer.
- De grafzerk van pelmulder Kornelys Edes op het kerkhof te Mensingeweer.
- De grafzerk van Tiddo Klaas Muda te Den Andel.
- De grafzerk van Jan Jacobs Mulder te Midwolde.
- De grafzerken van Jakob Eyses, pelmolenaar en zijn broer Harryt Eyses, bakker, te Losdorp.
- De molen en het graf van houtzaagmolenaar Wilte Evenhuis en zijn vrouw Geessien Bronts te Woltersum.
- De molens en molenaars te Zeerijp.
- De pelmolenaars te Rasquert en hun grafzerken op het kerkhof te Baflo.
- De grafsteen van Jacob Alders te Uithuizermeeden.
De meeste van de bovenvermelde teksten zijn opgenomen in het boek Groninger molenhistorie, dat op 27 april 2012 in het Groninger Molenhuis werd gepresenteerd.
Zie in het menu ook de pagina 'Groninger molenaars' of via de rechtstreekse link: Groninger molenaars.
Zie voor de overige teksten die alleen op deze website zijn gepubliceerd de pagina's Triva en De sarrieshutten.
Teksten over de bestekken van de sarrieshutten
Teksten over de bestekken van de sarrieshutten bestekken en over het boekje "De sarrieshut van 't Zandt".
Bewerkte en gepubliceerde teksten
- In het boek Groninger molenhistorie zijn de drie onderstaande teksten eveneens opgenomen.
- Het proces over het gebruik van watermolens onder het Karspel Bellingewolde in 1808. Met een transcriptie van de processtukken, een beschrijving van de molens en hun locaties en met genealogische gegevens over de betrokkenen, 15 pagina's, 17 illustraties.
- De bouw van de oliemolen te Middelstum in 1818, met de volledige transcriptie van het bestek, omvattende 28 artikelen, met een "Berekening van Een Olie Molen van 72 voet vlugt. Met een dubbeld werk van het hijr bij zijnd Bestek", omvattende 21 artikelen, met het boek "Uitgaaf en onkosten tot en voor onze Nieuwe olimolen in 1818 begonnen. Buitendien nog Diverse uitgaaven aangaande het Fabriek en onze Compagnieschap", en het schrift "Rekening van (J. E.) Elema wegens onze Molen 1794-1854", alsmede een beknopte beschrijving van het verloop van de molens te Middelstum.
- Vijf bestekken voor de bouw van rosmolens en hun onderkomens en wel te Groningen in 1672, te Bourtange in 1704, te Bruchem in 1654, te Amerongen in 1677 en te Oudeland in 1773, met de volledige transcripties van de bestekken.